Anapakaya Pulusu, also known as Sorakaya Pulusu, is a tangy and flavorful tamarind-based curry made with bottle gourd. It is a popular Andhra delicacy, usually paired with hot rice. The natural mildness of bottle gourd beautifully absorbs the tamarind flavors, making this dish light, nutritious, and easy to digest.
Ingredients
- Bottle gourd (sorakaya / anapakaya) – 2 cups (peeled & cubed)
- Tamarind – small lemon-sized ball (soaked in warm water, pulp extracted)
- Onion – 1 medium (sliced)
- Green chillies – 3 (slit)
- Tomato – 1 (optional, chopped)
- Turmeric powder – ¼ tsp
- Red chilli powder – 1 tsp
- Jaggery – 1 tsp (adjust to taste)
- Salt – to taste
- Water – 2–3 cups
For Tempering
- Oil – 2 tbsp
- Mustard seeds – ½ tsp
- Cumin seeds – ½ tsp
- Dry red chillies – 2
- Garlic – 4 cloves (lightly crushed)
- Curry leaves – few
- Hing – a pinch
Preparation Process
- Prep Tamarind: Soak tamarind in warm water for 15 minutes. Extract thick pulp and keep aside.
- Cook Bottle Gourd: In a pan, add chopped bottle gourd, onion slices, green chillies, turmeric, salt, and enough water. Cook until bottle gourd turns soft.
- Add Tamarind: Pour in tamarind extract, red chilli powder, and jaggery. Simmer for 10–12 minutes until raw smell of tamarind disappears and pulusu thickens slightly.
- Tempering: Heat oil in a small pan. Add mustard seeds, cumin seeds, dry red chillies, garlic, curry leaves, and hing. Fry until aromatic.
- Finish: Pour the tempering into the simmering pulusu. Mix well and cook for 2–3 minutes.
- Serve: Enjoy hot with steamed rice and a dollop of ghee.
Health Benefits
- Bottle gourd is low in calories and rich in water content, making it ideal for digestion and hydration.
- Tamarind aids digestion and adds natural antioxidants.
- Garlic and cumin boost immunity and enhance gut health.
Tips
- Always balance tamarind with a little jaggery for authentic Andhra taste.
- Adding tomato is optional; traditional versions avoid it.
- Consistency should be slightly thin, as pulusu is meant to soak into rice.
Variations
- Pachi Pulusu Style: Make without boiling, using raw tamarind extract, onion, and green chillies.
- Mixed Vegetable Pulusu: Add drumstick, brinjal, or lady’s finger along with bottle gourd.
- Dal Pulusu: Add cooked toor dal to make it more wholesome and protein-rich.
అనపకాయ పులుసు ఒక సంప్రదాయ ఆంధ్రా వంటకం. చింతపండు రసం, వెల్లుల్లి తాళింపు, తీపి–పులుపు రుచి కలగలసిన ఈ వంటకం అన్నం మీద నెయ్యి వేసుకుని తింటే అపూర్వమైన రుచి ఇస్తుంది.
కావలసిన పదార్థాలు
- అనపకాయ ముక్కలు – 2 కప్పులు
- చింతపండు – ఒక నిమ్మకాయంత (రసం తీసుకోవాలి)
- ఉల్లిపాయ – 1 (సన్నగా తరగాలి)
- పచ్చిమిర్చి – 3
- టమోటా – 1 (ఐచ్చికం)
- పసుపు – ¼ tsp
- కారం – 1 tsp
- బెల్లం – 1 tsp
- ఉప్పు – తగినంత
- నీరు – 2–3 కప్పులు
తాళింపు కోసం
- నూనె – 2 టేబుల్ స్పూన్లు
- ఆవాలు – ½ tsp
- జీలకర్ర – ½ tsp
- ఎండు మిర్చి – 2
- వెల్లుల్లి – 4 రెబ్బలు
- కరివేపాకు – కొన్ని
- ఇంగువ – కొద్దిగా
తయారీ విధానం
- చింతపండు సిద్ధం: చింతపండును వేడి నీళ్లలో 15 నిమిషాలు నానబెట్టాలి. గుజ్జు తీసి పక్కన పెట్టాలి.
- అనపకాయ ఉడికించడం: ఒక పాత్రలో అనపకాయ ముక్కలు, ఉల్లిపాయ ముక్కలు, పచ్చిమిర్చి, పసుపు, ఉప్పు, అవసరమైన నీరు వేసి అనపకాయ మెత్తబడే వరకు ఉడికించాలి.
- చింతరసం కలపడం: ఉడికిన తర్వాత చింతపండు రసం, కారం, బెల్లం వేసి 10–12 నిమిషాలు మరిగించాలి. చింతపండు మిగతా వాసన పోయి పులుసు చిక్కబడాలి.
- తాళింపు చేయడం: ఒక చిన్న పాన్‌లో నూనె వేసి వేడి చేయాలి. అందులో ఆవాలు, జీలకర్ర, ఎండుమిర్చి, వెల్లుల్లి, కరివేపాకు, ఇంగువ వేసి వాసన వచ్చే వరకు వేయించాలి.
- ముగింపు: ఈ తాళింపును మరిగుతున్న పులుసులో వేసి బాగా కలపాలి. 2–3 నిమిషాలు మరిగించి దింపాలి.
చిట్కాలు
- పుల్ల రుచి ఎక్కువ కాకుండా ఉండేందుకు చింతపండు రసంలో తప్పనిసరిగా బెల్లం వేసుకోవాలి.
- టమోటా వేసినా బాగుంటుంది కానీ సంప్రదాయ రుచికి లేకుండా వండడం మంచిది.
- పులుసు ఎక్కువ ముద్దగా కాకుండా కొంచెం పల్చగా ఉండేలా ఉంచితే అన్నంలో బాగా కలుస్తుంది.
- తాళింపు చివర్లో వేసినప్పుడు పులుసుకు ప్రత్యేకమైన వాసన, రుచి వస్తుంది.
రకాలు
- పచ్చి పులుసు: చింతపండు రసం, ఉల్లిపాయ, పచ్చిమిర్చి కలిపి ఉడికించకుండా చేసే పులుసు. ఇది వేసవిలో చల్లదనాన్ని ఇస్తుంది.
- మిక్స్ వెజిటబుల్ పులుసు: అనపకాయతో పాటు బెండకాయ, వంకాయ, మునగకాడ వంటివి వేసుకుంటే రుచి, పోషకాలు పెరుగుతాయి.
- పప్పు పులుసు: ఉడికించిన కందిపప్పు వేసుకుంటే మరింత రుచిగా, ప్రోటీన్ ఎక్కువగా ఉంటుంది.
ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు
- అనపకాయలో నీటి శాతం ఎక్కువగా ఉండటం వలన శరీరానికి చల్లదనాన్ని ఇస్తుంది మరియు జీర్ణక్రియను సులభతరం చేస్తుంది.
- చింతపండులో సహజ యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు ఉండటం వలన రక్త శుద్ధి మరియు జీర్ణక్రియకు సహాయపడుతుంది.
- వెల్లుల్లి, జీలకర్ర వంటివి రోగనిరోధక శక్తిని పెంచి, గ్యాస్ మరియు అజీర్ణ సమస్యలను తగ్గిస్తాయి.
- బెల్లం శరీరానికి తీపి రుచి మాత్రమే కాకుండా, ఇనుము వంటి పోషకాలు కూడా అందిస్తుంది.
- ఈ పులుసు తేలికగా, నూనె తక్కువగా ఉండటం వలన పెద్దలు, చిన్నవారు అందరికీ అనుకూలం.